Test prakriti i vikriti
Znając proporcje dosh określających naszą konstytucję, warto dodatkowo przyjrzeć się punktacji w poszczególnych podrozdziałach testu, aby określić, która z dosh dominuje w ciele fizycznym, a która na planie psychicznym (czyli w ciele mentalnym).
Część 1: Prakriti
Vata | Pitta | Kapha |
---|---|---|
Psychika (w zrównoważonym stanie) | ||
kreatywny, innowacyjny | chętnie się angażuje, pełen energii | spokojny, zrównoważony, rzadko wpada w gniew |
komunikatywny, rozmowny | samodzielny, zorganizowany | lojalny, wierny |
lubi dużo mówić a mniej słuchać | z poczuciem humoru, dowcipny | konsekwentny, wytrwały |
pogodny, entuzjastyczny | inteligentny, chłonny umysł | chętnie wspiera w działaniu, współczujący |
pełen werwy | bystry, wnikliwy | zadowolony, mało wymagający od życia |
umysł jasny, giętki, rzutki | posiada silną wolę, forsuje własne pomysły | cierpliwy, spieszy się powoli |
często zmienny w nastroju | lubi wyzwania | rozważny, gruntownie analizuje |
ruchliwy, aktywny | zdeterminowany, działa by osiągać sukces | wytrzymały, niezawodny, godny zaufania |
lubi podróże | działa według pewnej metody | praktyczny, oszczędny |
otwarty, ciekawy | lubi zasady i dotrzymuje obietnic | chętnie słucha, pozwala innym mówić |
chętnie poznaje nowych ludzi | wynalazczy, analityczny | lubi komfort, bezpieczeństwo i rutynę |
ma silnie rozwiniętą intuicję | lubi konkrety, odnosi się do rzeczywistości | tolerancyjny, wybaczający, nie chowa urazy |
wrażliwy | charyzmatyczny | łagodny, uprzejmy |
Uczucia/nastroje | ||
ma wiele obaw, szybko się niepokoi | skłonny do wybuchów gniewu | popada w melancholię i nostalgię |
nerwowy, szybko się denerwuje | szybko się złości | często się smuci |
niepewny, zmieszany | często pała zazdrością i nienawiścią | lubi użalać się nad sobą |
cierpi na częste zmiany nastrojów | nastrój raczej stały, z tendencją do wybuchowych reakcji | nastrój bardzo stały i zrównoważony |
Zdolność przyswajania informacji | ||
uczy się szybko | uczy się selektywnie | uczy się powoli |
średnia pamięć krótkotrwała | dobra pamięć krótkotrwała | bardzo dobra pamięć krótkotrwała |
słaba pamięć długotrwała | selektywna pamięć długotrwała | dobra pamięć długotrwała |
wyostrzona pamięć dźwiękowa | wyostrzona pamięć optyczna | wyostrzona pamięć sensytywna |
Sposób mówienia | ||
płynnie, szybko | dobitnie, ekspresyjnie, przekonywująco | wolno, rozważnie, z dystansem |
rozmowny, elokwentny | dobry mówca | mówi mało, ale zdecydowanie |
mówi niekiedy chaotycznie i traci wątek | lubi krytykować i argumentować | referuje spokojnie i przejrzyście |
Przekonania | ||
liberalne aż do zmiennych | ustalone aż do fanatycznych | stałe aż do konserwatywnych |
Pieniądze | ||
najczęściej ma mało pieniędzy | wydaje pieniądze dla luksusu | oszczędza, zamożny |
szybko się bogaci lecz szybko też trwoni majątek na niepotrzebne rzeczy | gotowy jest do ryzykownych przedsięwzięć | wydaje pieniądze jeśli to jest konieczne i gdy potrzebuje tego rodzina |
Hobby | ||
Podróże, towarzyskie imprezy | sport (również związany z rywalizacją) | przyroda, ogrodnictwo |
Aktorstwo, kino | zdobywanie wiedzy, filozofia | sztuka piękna, sztuka i antyki |
Czytanie, taniec | planowanie, badanie, organizowanie | kolekcjonowanie, śpiewanie, gotowanie |
Budowa ciała i sposób poruszania się | ||
wątłe, „kruche” ciało | średnia postura | masywna, silna postura |
szczupły aż do chudzielca | szczupły aż do atletycznej budowy | dobre proporcje ciała aż do nadwagi |
bardzo wysoki lub bardzo niski | wysportowany, z temperamentem | o grubych kościach |
zwinny, ruchliwy, gibki | zdecydowany krok | powolne ruchy z gracją |
dobre poczucie rytmu | stawy miękkie, giętkie | mocne, stabilne, wytrzymałe ciało |
delikatne stawy | dynamiczne ciało o dobrej ciepłocie | silne, giętkie stawy |
Skóra | ||
delikatna, cienka, wrażliwa, zimna | ciepła, elastyczna | mocna, gruba, elastyczna, zimna |
widoczne żyły | piegi | żyły prawie niewidoczne |
brązowawa cera | cera jasna, z częstymi czerwonymi wypiekami | jasna, blada, biała |
poci się niewiele, bez zapachu | poci się silnie o kwaśnym zapachu | zimny pot,o słodkawym zapachu, przy wysiłku |
lubi wilgotne ciepło (sauny parowe) i kremowanie | lubi zimne prysznice i pływanie w zimnej wodzie | lubi suche nacierania i suche ciepło (sucha sauna) |
Twarz | ||
wąska, z zapadniętymi policzkami | ostre rysy twarzy | okrągła twarz o miękkich rysach |
hakowaty, krzywy, wąski nos | wyróżniający się prosty nos | mięsisty duży nos |
wąskie delikatne usta | czerwone usta | duże pełne usta |
Włosy | ||
czarne i kolory pośrednie (np. popielaty blond) | jasne lub rude | jasne lub ciemne |
rzadkie | wcześnie siwieją lub wypadają | kędzierzawe, z lokami |
suche, matowe | proste, cienkie i miękkie | lśniące, lekko tłuste |
delikatne i słabe | jedwabiście lśniące | gęste, mocne |
Oczy | ||
małe | średniej wielkości | przyciągająco duże, ”oczy jelenia” |
ciemny kolor, szare, czarne | zielone, kolory miedzi | niebieskie, ciemno brązowe |
suche | świecące, ruchliwe | spokojne |
delikatne rzęsy i brwi | jasne rzęsy i brwi | bujne rzęsy i brwi |
„niespokojne”, żywe spojrzenie | przeszywający wzrok | życzliwe, przyjacielskie, łagodne spojrzenie |
Zęby | ||
małe lub wąskie i długie | średniej wielkości | duże, silne, dobrze zbudowane |
nieregularne | szpiczasto zakończone | odporne na próchnicę |
podatne na próchnicę | biało-żółtawe | białe |
perłowo świecące | mocno czerwone dziąsła | białawe dziąsła |
Dłonie | ||
zimne, wiotkie, delikatne, popękane | ciepłe, ładnie zbudowane | duże, silne, wilgotne, niekształtne |
łamliwe, suche paznokcie | miękkie, różowe paznokcie | grube, mocne paznokcie |
Apetyt/łaknienie | ||
raczej niewielki aż do zmiennego | zawsze silne, je i pije często i dużo | umiarkowany, pije mało |
nieregularny | bardzo dobre trawienie | dobrze znosi głodówkę |
tendencja do zaparć i gazów | je oczami | cieszy się zapachem i smakiem potraw |
Ulubione jedzenie | ||
słodkie, kwaśne, słone | słodkie, gorzkie, cierpkie | ostre, gorzkie, cierpkie |
ciepłe posiłki i napoje | zimne posiłki i napoje | ciepłe posiłki i napoje |
Wypróżnianie | ||
raczej suche | miękkie, oleiste, luźne, obfite | oleiste, ciężkie, twarde |
regularny stolec | mocny stolec | regularny, dobrze uformowany |
Biorytmy | ||
najlepsze wczesnym rankiem i popołudniu, jesienią i zimą | najlepsze w południe i o północy, w lecie | najlepsze przedpołudniem i wczesnym wieczorem, na koniec zimy i wiosną |
Sen | ||
potrzebuje mniej niż 6 godzin | potrzebuje 6 do 8 godzin | potrzebuje więcej niż 8 godzin |
lekki, ale orzeźwiający | regenerujący, głęboki | głęboki, dający odpoczynek |
sny:o lataniu, podróżach, pełne fantazji | śni dużo, sny pełne barw i namiętności | śni niewiele, sny są romantyczne, o przyrodzie |
Zmysły | ||
dobry zmysł orientacji | dobry zmysł postrzegania i odczuwania | dobry zmysł smaku i powonienia |
wyostrzony zmysł dotyku | dobre wyczucie barw | dobre wyczucie kształtów |
dobre wyczucie proporcji i detali | znakomita zdolność odróżniania | dobrze rozwinięty zmysł dla struktur, porządku i spraw istotnych |
Pokaż wynik | ||
Część 2: Vikriti
Vata | Pitta | Kapha |
---|---|---|
Psychika | ||
strachliwy, nadwrażliwy | mało tolerancyjny | ociężały i powolny |
zmienny | dąży do perfekcji | ciężko przychodzi refleksja i zastanowienie |
niespokojny, nerwowy | krytykuje i narzeka | uparty i nieustępliwy |
czuje się pod presją czasu | zbyt ambitny | przywiązany do przeszłości |
brak koncentracji, nie kontroluje myśli | przecenia swoje siły, pracoholik | letargiczny |
niepewny, niezdecydowany | ocenia patrząc na zysk | nie potrafi zmusić się do wysiłku |
zapominalski | pobudliwy | melancholijny |
nie potrafi przyjąć czegoś nowego | niecierpliwy | zazdrosny |
pełen obaw, bojaźliwy | łatwo unosi się gniewem | sentymentalny |
zmienne nastroje | emocjonalny | przywiązany do luksusu i komfortu |
niestały, bez orientacji | dominujący | gromadzi dobra materialne |
dużo zaczyna, niczego nie kończy | lubi brawurę i ryzyko | niechętnie zostawia swoje stałe miejsce |
Sposób mówienia | ||
tendencja do jąkania się | tendencja do bycia ostrym i głośnym | powolny, ospały |
odchodzi od tematu, gubi się | prowokacyjny, sarkastyczny | mówienie sprawia trudność |
mówi za dużo | przekonywujący | małomówny, zamknięty |
Budowa i ruchy ciała, regulacja ciepła | ||
niedowaga lub nadwaga przy kruchej budowie ciała | stabilna waga | nadwaga, otyłość |
sztywny, spięty | zaczerwieniony nos | nie lubi się ruszać |
niespokojny, w ciągłym pośpiechu | rozgrzana głowa | ciężko oddycha |
zgrzybiały, niezręczny | często jest mu za gorąco | ciężko go skłonić do fizycznego wysiłku |
tendencja do artrozy | tendencja do stanów zapalnych | tendencja do zastoju limfy i opuchlizn |
zimne dłonie i stopy | szybko i intensywnie się poci | szybko się wyziębia |
Skóra | ||
sucha, popękana, spierzchnięta | rozpalona, podrażniona, wrażliwa na słońce | gruba, tłusta, łuszczy się |
podobna do pergaminu, cienka | ze skłonnością do reakcji alergicznych | zimna, wilgotna, blada |
ciemne, brązowe plamy | czerwone znamiona | białe plamy |
Dłonie | ||
suche, popękane, pomarszczone | ciepłe | zimne, wilgotne, ciężkie |
obgryza paznokcie | dobrze ukrwione | zgrubiałe paznokcie |
łamliwe paznokcie z bruzdami | tendencja do stanów zapalnych paznokcia | biały nalot, kropki |
Włosy | ||
suche, rozdwajają się | przedwcześnie siwieją | przetłuszczają się, tendencja do łupieżu |
rzadkie | powstają zakola | sztywne |
bez połysku | przedwcześnie wypadają | matowe |
Oczy | ||
suche, uczucie piasku w oczach | stany zapalne spojówek, zachodzą krwią | opuchnięte |
szybko mrugają, nerwowy trik | wrażliwe na światło | lekko łzawią |
podkrążone | pieką | smugi przed oczami |
zatroskane, wymijające spojrzenie | przeszywające, ostre spojrzenie | melancholijny wzrok |
Usta | ||
suche, popękane | z tendencją do opryszczki i stanów zapalnych | spuchnięte |
Zęby | ||
bardzo podatne na próchnicę, brązowe | lekko żółte | gromadzi się kamień nazębny |
wrażliwe na zimno i ciepło | często krwawią dziąsła | narośla na dziąsłach |
zanik dziąseł | stany zapalne dziąseł | białe plamy |
Apetyt/łaknienie | ||
zmienny apetyt | niezaspokojony głód i nieugaszone pragnienie | brak apetytu |
je nieregularnie | wilczy apetyt | je za dużo, za często, zbyt ciężkie potrawy |
je za dużo lub za mało | przejada się | łatwo przybiera na wadze a ciężej ją zrzuca |
zapomina pić | podatny na środki stymulujące (alkohol itp.) | za dużo pije pożywnych płynów |
za dużo pije pożywnych płynów | rozdrażniony gdy nie zje jednego posiłku | senny po jedzeniu |
Nie lubiane potrawy | ||
gorzkie, ostre, cierpkie | nie znosi mocno przyprawionych potraw | tłuste potrawy i produkty mleczne |
Wydalanie | ||
twarde i suche | płynny stolec | stolec tłusty, ze śluzem |
wzdęcia, zaparcia, nieregularny stolec | biegunki | słaba przemiana materii |
Wrażliwy na | ||
zmiany pogody, wiatr, zimno, suchość | gorącą pogodę, upały, saunę | wilgotną i zimną pogodę |
Sen | ||
lekki, przerywany | nocne pocenie się | śpi długo |
problemy z zasypianiem | zaburzenia snu około północy | zmęczony w ciągu dnia |
sny: niespokojne, pełne strachu, spadanie z góry, bycie ściganym | sny: o ogniu, wojnie, walce | bez snów, lub ciężkie depresyjne sny |
Zmysły | ||
zła orientacja, gubi ogólne spojrzenie | wrażliwy na oślepiające światło | zmniejszony zmysł powonienia i smaku |
nadwrażliwy na wszystkie bodźce, przede wszystkim dźwięki i dotyk | subiektywny odbiór bodźców | tendencja do objadania się |
wrażliwy na ból | wybiera krzykliwe i jaskrawe kolory | niewymagający smacznych potraw |
Tendencje do chorób | ||
każdy rodzaj bólu | pulsowanie, kołatanie | ból tępy i ciężki |
dolegliwości psychiczne | stany zapalne | nadwaga |
bezsenność, nerwowość, obawy | żółtaczka | zmęczenie |
migrena | stany zapalne stawów | gromadzenie toksyn |
astma | choroby skórne | cukrzyca |
bóle pleców, sztywność | nieżyt żołądka | wilgotna astma |
wyczerpanie | brzydki zapach ciała | chroniczne przeziębienia |
zaburzenia rytmu serca | trądzik | depresja, letarg |
skurcze | wrzody żołądka i dwunastnicy | kaszel |
kamienie w nerkach | zgaga | reumatyzm z obrzękiem stawów |
zaburzenia aparatu ruchowego | choroby związane z „zepsutą” krwią | zaburzenia funkcjonowania nerek |
nadciśnienie lub niedociśnienie | problemy ze wzrokiem | zatłuszczenie ogranów |
zaparcia, wzdęcia | gorączka | śluz w klatce piersiowej, gardle i głowie (zatoki) |
Pokaż wynik | ||
Jak interpretować wyniki testu?
Zanim zajmiemy się oceną i porównaniem danych liczbowych – kilka praktycznych rad:
- sesję testową dotyczącą pierwszej części powtórz nawet kilka razy – wyniki mogą różnić się w zależności od naszego nastroju i okoliczności towarzyszących nam danego dnia. Wskazane jest, aby test wykonać powtórnie po kilku dniach, tak aby zdystansować się do wyniku z ostatniej próby. Konieczna – wręcz nieodzowna jest wrodzona doza obiektywizmu. W razie potrzeby skorzystaj z pomocy osób bliskich i zaufanych, które posiadają obiektywne podejście do naszego wyglądu, zachowań i zwyczajów. Wypełniając ten test, starajmy się mieć na uwadze to, że wybierane odpowiedzi powinny dotyczyć bardziej ogólnego spojrzenia nas samych w przeciągu kilku-kilkunastu lat, tak aby uchwycić pewne cechy będące stałą częścią naszej natury.
- test numer 2 wykonujemy wtedy, gdy chcemy „zbadać” naszą aktualną kondycję psychiczną i fizyczną. W tym teście idealnie byłoby, gdyby wyniki w każdej z dosh uzyskać jak najniższe. Zauważmy, że niemal każdy z proponowanych wyborów odpowiedzi sugeruje jakiegoś rodzaju zaburzenia zdrowotne. Są one sygnałami, że któraś z dosh doprowadziła nasze ciało do niepożądanego stanu nierównowagi. Dysharmonię w organizmie mogą wywołać różnego rodzaju czynniki zewnętrzne, wpływające na nas nieustannie i posiadające również właściwości jakiejś doshy – jest to: dieta, pogoda, pora dnia, rodzaj pracy i zajęć, inne osoby, z którymi łączą nas różne relacje. Dlatego więc chcąc znaleźć przyczynę zachwiania równowagi w naszym organizmie należy uwzględnić bardzo wiele aspektów naszego życia. Test nr 2 ma na celu uchwycić ten rodzaj doshy, który najbardziej nam w chwili obecnej „dokucza”.
- pamiętajmy jednak, że każdy test ma swoje ograniczenia i posiada pewną tolerancję błędu – do jego wyników należy więc podchodzić z pewnym dystansem. Bardziej wiarygodny obraz naszej natury lub obecnego stanu zdrowia może udzielić nam jedynie wykwalifikowany lekarz lub terapeuta ayurvedy, badający bezpośrednio nasze ciało – puls, język, oczy, zapach ciała, oraz mający możliwość przeprowadzenia z nami szczegółowego wywiadu.
Jak zinterpretować wyniki testu nr 1?
opcja A: jeśli u danej osoby znajdujemy ok. 50% lub więcej danej doshy, wówczas mówimy o czystej konstytucji. Np. pitta 50%, vata i kapha po ok. 25% uzyskanych wyników testu daje czystą konstytucję pitta. W tej opcji możliwe jest zatem określenie swojej konstytucji jako:
- vata
- pitta
- kapha
opcja B: jednak w większości przypadków odnajdujemy się w podwójnych doshach, czyli jednocześnie występują w naszym ciele silnie nacechowane dwie doshe, trzecia zaś będzie reprezentowana w relatywnie skromnej mierze. Matematycznie będzie to np. po około 40% dla pitta i kapha, ok. 20% dla vata. W tym przypadku osoba posiada więc konstytucję pitta-kapha. Jeśli liczbowo więcej jest cechy kapha niż pitta, wówczas kolejność jest odwrotna i mówimy o konstytucji kapha-pitta.
W podobny sposób możemy określić pozostałe możliwe konstytucje:
vata-kapha (lub kapha-vata, jeśli cechy kapha jest więcej niż vata);
vata-pitta (lub pitta-vata, jeśli cechy pitta jest więcej niż vata)
Znając proporcje dosh określających naszą konstytucję, warto dodatkowo przyjrzeć się punktacji w poszczególnych podrozdziałach testu, aby określić, która z dosh dominuje w ciele fizycznym, a która na planie psychicznym (czyli w ciele mentalnym). Niekiedy bywa tak, że osoba o konstytucji np. pitta-vata, przejawia doshę pitta w ciele fizycznym, zaś jej umysł jest bardziej nacechowany doshą vata.
opcja C: literatura ayurwedyjska podaje, iż istnieje również konstytucja zwana sama-dosha, czyli osoba o takiej konstytucji wykazuje w równej mierze jednocześnie cechy wszystkich trzech dosh (które są wobec siebie różne i sobie często sprzeczne). Według przekazów jest to kombinacja dosh rzadka. Zatem aby rozwiać swoje podejrzenia o posiadanie takiej konstytucji radzimy udać się do doświadczonego lekarza ayuwedy, który rozwieje nasze wątpliwości co do ustaleń pozyskanych jedynie na bazie testu.
Posiadając wiedzę na temat naszej konstytucji, możemy w odpowiedni sposób zadbać o nasze zdrowie. Wiadomo bowiem – a takie jest podstawowe założenie filozofii ayurvedy – że każdy człowiek z uwagi na swoją wyjątkowość i specyficzną dla siebie naturę posiada odmienne wymagania co do utrzymania swojego organizmu w pełni zdrowia. Dlatego zalecany jadłospis i tryb życia dla każdej z konstytucji jest inny, a ayurvedyści mówią wręcz, że to co jest lekarstwem dla jednej osoby może być trucizną dla drugiej. Chodzi tutaj o to, żeby tak dobierać składniki odżywcze (które również mają właściwości trzech dosh w różnych proporcjach), aby nie zakłócać równowagi istniejącej w naszej konstytucji. Jeśli więc jesteśmy czystą konstytucją vata, należy dobierać produkty spożywcze, które tej doshy będą miały jak najmniej. Rządzi tutaj prosta reguła, będąca głównym filarem filozofii ayurvedy: podobne nasila podobne, przeciwności się zaś równoważą. Konstytucja vata o zimnej i suchej naturze wg tej zasady powinna więc unikać produktów, które mają podobne właściwości (suche i zimne). Dokładny spis poszczególnych produktów dla każdej z konstytucji znajduje się przy artykule „Dla każdego coś innego – jak odżywiać się według zasad ayurvedy?” Jeśli należysz do osób, które odnalazły się w jednej doshy, łatwiej Ci będzie radzić sobie z doborem diety niż osobom o podwójnej konstytucji, gdyż one muszą balansować pomiędzy zaleceniami dla jednej i drugiej doshy stanowiącej ich konstytucję (czyli osoba o konstytucji pitta-vata bierze pod uwagę wskazówki dotyczące zarówno doshy pitta i vata).
Jak zinterpretować wyniki testu nr 2?
Test Vikriti sygnalizuje stan nierównowagi dosh w naszym organizmie obecny w ostatnim czasie lub danym dniu. Może być tak, że przez nieodpowiednią dietę „bogatą” w pewną doshę doprowadzamy do tego, że doskwierają nam pewne bolączki, związane z dominacją tej doshy w organizmie. Należy więc ją zredukować, przyjmując produkty żywnościowe o odmiennych właściwościach od tej doshy, która w danym momencie negatywnie wpływa na nasze ciało dając objawy pewnych dolegliwości. Przyjmijmy, że są to dolegliwości związane z nadmiarem doshy kapha w organizmie, czyli ktoś cierpi na nadwagę, zmęczenie, ma opuchnięte nogi i tłustą cerę – wówczas wskazane jest, aby w pierwszej kolejności zastosował dietę dla osób o konstytucji kapha, tak aby tę doshę zrównoważyć, a tym samym polepszyć swój stan zdrowia. Być może wcale ta osoba nie jest „z urodzenia” konstytucją kapha – zwykle była szczupła i pełna energii – a jedynie przez błędy żywieniowe (spożywanie w nadmiarze produktów mających cechy doshy kapha – ciężkie, zimne, wilgotne, tłuste, słodkie, słone i kwaśne) lub nieodpowiedni styl życia (brak aktywności fizycznej) nabrała z czasem doshy kapha, która zdominowała inne doshe i zaważyła o obecnym stanie zdrowia. Mogło być i tak, że w swojej konstytucji – czyli z natury – osoba ta przejawiała dominację doshy kapha (jest np. konstytucją pitta-kapha), ale odżywiając się i prowadzając pasywny styl życia doprowadziła do nasilenia tej doshy, co poskutkowało pojawieniem się pewnego dyskomfortu w organizmie.
Bardzo ważną wskazówką w ocenie swoich wyników testu, jak i w dalszych poczynaniach odnośnie stosowania diety i praktykowania pewnego stylu życia może być zrozumienie zasady, że filozofia ayurvedy wprawdzie daje nam zalecenia, które można określić jako stałe, jednak otaczający nas świat zewnętrzny jest czymś zmiennym i mało stabilnym, my zaś wciąż znajdujemy się pod wpływem tego zmiennego świata zewnętrznego. Świat zewnętrzny również nosi cechy pewnych energii - stąd wypływa kolejna ayurvedyjska mądrość – obserwuj swoje ciało fizyczne i mentalne, jak i to, co ma na nas oddziaływuje. A oddziaływuje na nas wszystko dookoła – to, co wkładamy do ust; to, co przesuwa nam się przed oczami; to, co wdziera nam się do uszu; to, co odczuwamy na skórze – nieustannie nasze zmysły mają kontakt z bodźcami, na które rzadko pozostają obojętne. Warto więc przy tym pamiętać, że dieta i tryb życia, które służyły nam przez dłuższy czas, w tej chwili nie zdają egzaminu, a wręcz nam szkodzą. Trzeba więc na podstawie własnej refleksji odnaleźć czynnik zaburzający równowagę w organizmie, dostosować odpowiedni jadłospis, a niekiedy zmienić swoje nawyki i przyzwyczajenia.