Prana - kosmiczna energia życia

Oddychanie znajduje się w bezpośrednim powiązaniu z naszym umysłem. Każda myśl wpływa na nasz sposób oddychania i odwrotnie. Kiedy więc trenujemy nasz oddech, ma to uspokajający i regulujący wpływ na naszą zdolność i sposób myślenia. Zasadniczo powinniśmy się starać, aby nasz oddech był wyrównany i głęboki, tak aby mógł nieść ze sobą jak największą ilość prany - kosmicznej energii życia. Jak długo oddychamy płytko i wyłącznie w obrębie klatki piersiowej, tak długo nie czerpiemy siły z naszego oddechu. Zdrowy oddech powinien w głównej mierze odbywać się w jamie brzusznej, gdy powierzchnia brzucha unosi się przy wdechu i opada przy wydechu. W ten sposób dzięki ruchom przepony zostają uaktywnione organy jamy brzusznej, poprawia się przepływ limfy i płynów ustrojowych, co z kolei na dłuższą metę ma pozytywny efekt na proces trawienia.

Gdy jesteśmy w ciągu dnia nękani przez stresogenne czynniki, a ich niestety nie jesteśmy w stanie się całkowicie ustrzec, ćwiczenia oddechowe mogą doraźnie pomóc, by odzyskać spokój i ulgę. Pranayama, czyli specjalne techniki oddechowe stosowane w jodze, z jednej strony oczyszczają ciało i umysł z toksyn, z drugiej zaś strony dobroczynnie je uspokajają i wzmacniają, co w istocie zaawansowani jogi wykorzystują jako etap przedwstępny do głębokiej medytacji. Według starożytnych pism ajurwedy prawa strona ciała przyporządkowana jest gorącej, aktywnej zasadzie słońca, zaś lewa strona - zimnej, pasywnej zasadzie księżyca. Gdy więc oddychamy intensywniej przez prawą dziurkę nosa, wzmaga się w ten sposób rozgrzewający czynnik; odwrotnie – oddychanie przez lewą dziurkę nosa działa ochładzająco i relaksująco na ciało.

Oddychanie naprzemienne

Przyjmij wygodną pozycję siedzącą (np. siad ze skrzyżowanymi nogami). Zanim zaczniesz ćwiczenie zamknij oczy i zaczerpnij kilka razy głęboko powietrze oddychając przez nos. Następnie wyciągnij wszystkie palce prawej ręki, zegnij do środka dłoni palec wskazujący i środkowy, pozostawiając resztę palców wyprostowane. Tylko palec serdeczny i kciuk będą brały udział w ćwiczeniu. Zamknij kciukiem prawą dziurkę nosa i weź oddech lewą dziurką nosa. Następnie zamknij palcem serdecznym lewą dziurkę nosa, otwórz prawą dziurkę oddalając nieznacznie kciuk od nosa i wypuść powietrze prawą dziurką nosa. Po ok. 5 minutach możesz zmienić kolejność wydychanego powietrza – wdychaj je przez prawą dziurkę nosa, a wydychaj przez lewą. Na początku ćwiczenia wdech i wydech powinien być jednakowo długi. W miarę postępu możesz spróbować stopniowo wydłużać wydech. U zaawansowanych wydech może osiągnąć dwu-, lub nawet trzykrotną długość wdechu. Ćwiczenie jest wskazane dla osób o dominującej doshy vata.

Shitali: oddychanie ochładzające

Przyjmij wygodną pozycję medytacyjną. Zamknij oczy i wysuń nieco język do przodu. Ułóż język tak aby jego brzegi były skierowane do góry i w ten sposób powstała w języku mała rynienka. Można ją jeszcze bardziej zwęzić gdy dociśniesz usta do języka. Wciągnij przez tak uformowane usta powietrze, następnie zamknij usta i rozluźnij język. Wstrzymaj na moment oddech i przełknij ślinę, po czym wydal powietrze przez obydwie dziurki nosa. Przy wdechu poczujesz, jak powietrze wpływa wzdłuż języka aż do jamy gardła. W ten sposób oddychania wychładza ciało i uspokaja doshę pitta.

Bhastrika: oddychanie ogrzewające

Przyjmij wygodną pozycję siedzącą. Zanim zaczniesz ćwiczenie zamknij oczy i zaczerpnij kilka razy głęboko powietrze oddychając przez nos. Jeśli to konieczne, wyczyść obydwie dziurki nosa. Zaczerpnij głęboko przez nos powietrze, a następnie z całych sił wydmuchaj je - również przez nos. Wdech następuje całkowicie naturalnie. Cały oddech powinien nabierać coraz szybszego tempa, co przypominać może sapanie i świstanie lokomotywy parowej:). Na początku zacznij od średniego tempa, z czasem możesz je zwiększać. Po ok. 40-60 oddechach weź głęboki wdech i zatrzymaj powietrze w płucach, jak długo potrafisz (tzw. bezdech), po czym wypuść powietrze przez nos. Po krótkiej przerwie możesz całą sekwencję 40-60 oddechów powtórzyć. Ważne jest, aby nigdy nie wykonywać tego ćwiczenia w wielkim spięciu i kurczowo; obserwuj sygnały swojego ciała – gdy ćwiczenie stanie się wyczerpujące lub gdy zacznie ci się kręcić w głowie, natychmiast przerwij. Warto jednak wykazać cierpliwość w praktykowaniu tego ćwiczenia, gdyż wzmacnia ono płuca i uwalnia od nagromadzonej doshy kapha. Bhastika jest świetnym ćwiczeniem dla astmatyków, osób o chronicznie zaflegmionych drogach oddechowych i palaczy papierosów.